อามาเตราซุและถ้ำ

เทพแห่งพายุซูซาโนโอะ น้องชายของเทพีอามาเตราซุ ได้ทำลายทุ่งนาของอามาเตราซุ ถลกหนังม้าขว้างไปที่เครื่องทอผ้าของพระนาง และสังหารหญิงรับใช้คนหนึ่งของพระนางอย่างโหดเหี้ยมเนื่องจากการวิวาทระหว่างทั้งสอง ฝ่ายเทพีอามาเตราซุโกรธมากและหนีไปหลบในถ้ำหินสวรรค์ อามะ-โนะ-อิวาโตะ โลกที่ไร้แสงสว่างจากดวงอาทิตย์พลันมืดมิดและเหล่าทวยเทพก็ไม่สามารถเกลี้ยกล่อมอามาเตราซุให้ออกจากที่ซ่อนได้

เทพีอูซูเมะผู้เฉลียวฉลาดจึงคว่ำถังน้ำใกล้ทางเข้าถ้ำและเริ่มร่ายรำบนนั้น ฉีกอาภรณ์ของพระนางออกต่อหน้าเทพองค์อื่น ๆ เหล่าเทพเห็นว่าตลกมากก็หัวเราะเสียงดัง[4] ว่ากันว่าการร่ายรำนี้เป็นการริเริ่มของระบำคางูระ อันเป็นการร่ายรำในพิธีกรรมของญี่ปุ่น[5]

เทพีอูซูเมะแขวนกระจกสัมฤทธิ์และมณีหยกขัดเงาที่งดงาม ฝ่ายเทพีอามาเตราซุได้ยินเสียงรื่นเริงด้านนอกจึงมองออกไปเพื่อดูว่าเกิดอะไรขึ้น เมื่อพระนางเปิดถ้ำก็เห็นมณีและเงาสะท้อนอันงดงามของพระนางบนกระจกที่เทพีอูซูเมะแขวนไว้บนต้นไม้ จึงค่อย ๆ เดินออกมาจากที่ซ่อนของพระนาง

ในขณะเดียวกัน เทพอาเมะ-โนะ-ทาจิการาโอะ-โนะ-มิโกโตะก็รีบเข้าไปปิดถ้ำที่อยู่ด้านหลังหลังพระนางเพื่อไม่ให้พระนางหนีกลับเข้าไปหลบข้างในได้อีก เทพอีกองค์ผูกเชือกวิเศษชิเมนาวะไว้ตรงทางเข้าถ้ำ[6] เทพอาเมะ-โนะ-โคยาเนะ-โนะ-มิโกโตะและเทพอาเมะ-โนะ-ฟูโตดามะ-โนะ-มิโกโตะได้ขอร้องให้เทพีอามาเตราซุกลับมาเข้าร่วมกับเหล่าเทพอีกครั้ง พระนางตกลงและแสงสว่างก็กลับคืนสู่โลก

อูซูเมะและซารูตาฮิโกะ

เทพอามาเตราซุสั่งให้เทพีอูซูเมะร่วมเดินทางไปส่งนินิงิ หลานชายของพระนางในการเดินทางมายังโลก ขบวนมุ่งหน้าไปที่อาเมะ-โนะ-อูกิฮาชิ ("สะพานลอยแห่งสวรรค์") เพื่อที่จะมุ่งหน้าไปยังโลก แต่เทพซารูตาฮิโกะขวางไว้ อูซูเมะเข้ามาหาและเกลี้ยกล่อมให้ซารูตาฮิโกะเปิดทางให้นินิงิผ่าน ในเรื่องเล่ากระแสอื่น อูซูเมะได้เข้าไปเกี้ยวพาราสีซารูตาฮิโกะ

ต่อมาอูซูเมะและซารูตาฮิโกะแต่งงานกัน ทั้งคู่เป็นต้นตระกูลของตระกูลซารูเมะ [7][8][9]